Sleutelen aan elektrische machines? Behaal het NEN 9140-certificaat

Werkt een elektrische machine op wisselspanning hoger dan 30 volt of gelijkspanning hoger dan 60 volt, dan moet je wel gecertificeerd zijn om daaraan te sleutelen. Dit staat beschreven in de Arbo-wet onder de noemer NEN 9140. Volgens Erwin Sportel, trainer van Aeres Tech, is deze norm een afgeleide van de NEN 3140. “De NEN 3140 is toegespitst op vaste, elektrische installaties in bijvoorbeeld gebouwen. De NEN 9140 gaat juist over elektrische installaties in voertuigen. Het hoofddoel van de training is om bewustwording van de risico’s te creëren.”

De training NEN 9140 is er in drie niveaus; voldoende onderricht persoon (VOP), vakbekwaam persoon (VP) en werkverantwoordelijke (WV). Een voldoende onderricht persoon leert onder meer uit welke onderdelen een elektrisch of hybride voertuig bestaat, wat de risico’s zijn en hoe je jezelf en de omgeving moet beschermen. Om deze training te volgen, moet je minimaal een mbo niveau 2-opleiding volgen of hebben afgerond.

Een vakbekwaam persoon mag de spanning van een elektrische machine halen en kan de installatie controleren met behulp van metingen. Ook kan deze persoon diagnoses stellen. Deze training mag je volgen als je minimaal een mbo niveau 3-opleiding doet of hebt afgerond. De VOP en VP-trainingen worden beide afgesloten met een theorie- en praktijktoets.\

Een werkverantwoordelijke(WV) is verantwoordelijk voor het veilig werken aan een elektrisch voertuig. “Een werkverantwoordelijke is onder meer in staat om een risico-inventarisatie te maken als een elektrische machine bijvoorbeeld op zijn kant ligt”, aldus Sportel. Deze training is geschikt voor studenten die een mbo niveau 4-opleiding volgen of hebben afgerond. De training wordt afgesloten met het maken van een risico-inventarisatie. Binnen een mechanisatiebedrijf wordt de werkverantwoordelijke door de werkgever aangewezen en op papier vastgelegd.

Doordat steeds meer fabrikanten met elektrische machines komen, neemt het belang van certificatie steeds verder toe. Volgens Sportel is de dag nabij dat de NEN 9140-training standaard onderdeel wordt van elke monteursopleiding. Sterker nog, bij de bedrijfsscholen van CNH, SMT en Fendt is de NEN 9140-training al geïntegreerd in de opleiding. De training duurt twee dagen, waarbij de student direct wordt opgeleid tot werkverantwoordelijke. Na het succesvol afronden van de training krijgt de student een certificaat. Dit certificaat is zeven jaar geldig.

Na het behalen van het certificaat kan een monteur nog niet zomaar sleutelen aan een elektrisch voertuig. Er moeten aanpassingen worden gedaan aan de werkplaats en er moeten beschermingsmiddelen, speciaal gereedschap en meetinstrumenten worden aangeschaft.

Eén van de trainers die regelmatig de NEN 9140-trainging verzorgt, is Erwin Sportel. Deze 53-jarige trainer komt van oorsprong uit het Groningse Midwolda. De voorliefde voor machines werd hem met de paplepel ingegoten – zijn vader werkte jarenlang bij een mechanisatiebedrijf. Sportel ging in 1991 de opleiding ‘Agrarische techniek’ op de Stoas in Dronten (Fl.) volgen. Na het afronden van zijn studie ging hij aan de slag bij verschillende mechanisatiebedrijven in Drenthe en Gelderland. Zes jaar geleden besloot Sportel het roer om te gooien en ruilde hij het bedrijfsleven in voor het onderwijs. Sindsdien is hij werkzaam bij Aeres Tech in Ede (Gld.) en is hij verantwoordelijk voor de bedrijfsschool van Case IH, New Holland en Steyr.